Nasiona zbóż jarych

Charakterystyka zbóż jarych

Zboża jare są wysiewane wczesną wiosną. W odróżnieniu od ozimin nie muszą przechodzić jarowizacji, aby wytworzyć kwiatostan. Zazwyczaj mają mniejsze wymagania, a uprawa nie wiąże się z dużymi nakładami pracy i środków. Mimo to wiosenne przymrozki mogą im zaszkodzić, zwłaszcza wrażliwszym odmianom. Zboża jare są często wykorzystywane do przerwania monokultury innych upraw, a także jako rośliny fitosanitarne (owies).

Nasiona zbóż jarych – jak wybierać? Na jakie kryteria wyboru powinno się zwracać uwagę?

Wybierając odmiany zbóż jarych, w pierwszej kolejności należy wziąć pod uwagę przeznaczenie nasion. Przykładowo odmiany o wysokiej zawartości białka mają m.in. dużą wartość wypiekową.
Jeżeli chodzi o dobór parametrów poszczególnych odmian – zazwyczaj w pierwszej kolejności bierze się pod uwagę potencjał plonotwórczy. Jest to jednak cecha w dużym stopniu uzależniona od czynników, na które nie mamy wpływu jak np. przebieg pogody. Mimo stosowania regulatorów wzrostu silne burze i ulewne deszcze zwiększają podatność zbóż na wyleganie. Dlatego też najlepsze odmiany są nie tylko wydajne, ale także tolerancyjne na niekorzystne czynniki.
Warto także stawiać na odmiany o wysokiej tolerancji na poszczególne choroby, by zmniejszyć koszty uprawy i zapobiec obniżce plonu.

Zboża jare – jakie gatunki uprawia się w Polsce?

Nasiona zbóż jarych mają mniejsze znaczenie od ozimych, ale w pewnych sytuacjach ich uprawa jest rozsądniejszą opcją. Zawsze kluczem do sukcesu jest dopasowanie do warunków. Co rolnicy uprawiają w naszym kraju?

• Jęczmień jary – ma krótki okres wegetacyjny, ale także słabo rozwinięty system korzeniowy, przez co jest bardziej wymagający względem stanowiska. Może być wysiewany najpóźniej w grupie zbóż jarych.
• Owies jary – ma najmniejsze wymagania cieplne pośród zbóż jarych i tym samym jest wysiewany najwcześniej. Nie powinno się opóźniać siewu, gdyż opóźnienie o 14 dni (względem optymalnych terminów) skutkuje stratami w plonie powyżej 20%.
• Pszenica jara – daje niższy plon od formy ozimej, przy czym ma zbliżone wymagania stanowiskowe. W niektórych przypadkach jednak warto postawić właśnie na to zboże. Zwykle jest wysiewane po przedplonie, gdy na siew formy ozimej jest już za późno. Najlepiej uprawiać ją po roślinach strączkowych i okopowych.
• Pszenżyto jare – ma małe wymagania w porównaniu z innymi zbożami. Dobrze radzi sobie w polskim klimacie, także przy mniej sprzyjającej pogodzie. Jest mało podatne na choroby grzybowe. Dzięki silnemu systemowi korzeniowemu dobrze znosi okresowe niedobory wody. Pszenżyto jare ma wysoką wartość pokarmową, dlatego często jest wykorzystywane jako pasza dla zwierząt inwentarskich.
• Żyto jare – ma rośliny wysokości od około 120 do 140 cm, różni się pod tym względem istotnie od żyta ozimego. Charakteryzuje się wysoką zawartością białka. Ma niewielkie wymagania glebowe i termiczne, co sprawia, że można je skutecznie wysiewać na glebach lekkich o niskim pH.

Siew zbóż jarych

Nasiona zbóż jarych powinno się wysiewać możliwie jak najwcześniej (średni siew od połowy marca do pierwszej dekady kwietnia). Dokładny termin zależy od gatunku, rejonu uprawy, a także od warunków pogodowych. Większość zbóż źle reaguje na opóźnienie siewu (w szczególności owies). Wiąże się to z większym zagrożeniem suszą, która może wpłynąć negatywnie na wysokość plonów.

Chwasty w zbożach jarych

Wśród chwastów jednoliściennych, które są szczególnym zagrożeniem dla zbóż jarych, można wymienić:

• chwastnicę jednostronną,
• owies głuchy,
• miotłę zbożową,
• wyczyniec polny.

Z kolei w przypadku chwastów dwuliściennych, które często stwarzają problemy, wymienić można takie chwasty jak:

• niezapominajka polna,
• przytulia czepna,
• jasnota purpurowa,
• chaber bławatek,
• rumianek pospolity,
• tasznik pospolity,
• mak polny,
• samosiewy rzepaku,
• komosa biała,
• tobołki polne,
• fiołek polny,
• gwiazdnica pospolita,
• przetacznik perski,
• maruna bezwonna,
• rdest ptasi.

Chwasty w uprawach zbóż jarych stanowią nie tylko zagrożenie bezpośrednie, lecz także pośrednie – mogą stać się żywicielami dla patogenów i szkodników. W przypadku zachwaszczonych pól uprawnych istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia powyższych problemów.

Szkodniki zbóż jarych

Szkodniki stanowią istotne zagrożenie dla upraw zbóż jarych, ponieważ mogąc powodować szkody na różnych etapach wzrostu roślin. Ich obecność w uprawie może prowadzić do obniżenia wielkości i jakości plonów.
Aby skutecznie przeciwdziałać temu zagrożeniu, konieczne jest zastosowanie insektycydów. Wybór konkretnego preparatu powinien być dostosowany do rodzaju szkodnika i fazy rozwojowej rośliny uprawnej. Odpowiednio dobrane środki owadobójcze na zboża jare skutecznie zapobiegają negatywnym skutkom żerowania insektów.

Główne szkodniki zbóż jarych to:

• skrzypionka zbożowa,
• mszyce,
• ploniarka zbożówka,
• wciornastki,
• pryszczarek zbożowiec.

Wśród nich należy zwracać szczególną uwagę na mszyce, które oprócz dokonywania bezpośrednich szkód są wektorami groźnych chorób wirusowych, a także skrzypionki, które niszczą liście plonotwórcze, co przyczynia się do spadku ilości oraz jakości plonu.

Choroby grzybowe zbóż jarych

Kolejnym zagrożeniem zbóż jarych są choroby grzybowe. Można do nich zaliczyć:

• mączniaka prawdziwego zbóż i traw,
• brunatną plamistość liści,
• septoriozę paskowaną liści pszenicy,
• łamliwość źdźbła,
• septoriozę plew,
• fuzariozę kłosów,
• septoriozy liści,
• rdzę żółtą,
• rdzę brunatną,
• rynchosporiozę.

Lustracja plantacji przeprowadzona w fazach BBCH 31–32 umożliwia wykrycie wczesnych objawów chorobowych. W uprawach zbóż jarych należy przeprowadzić zabieg prewencyjny i interwencyjny przy użyciu fungicydów systemicznych. Ich głównym celem jest ochrona upraw przed patogenami chorobotwórczymi. Należy przestrzegać dawek i terminów stosowania zawartych w etykietach produktów, gdyż niewłaściwe stosowanie środka może ograniczyć jego skuteczność. Plan ochrony fungicydowej obejmuje trzy zabiegi grzybobójcze: T1, T2 i T3, przy czym o zabiegu T3 decyduje technologia uprawy i przebieg pogody.

Środki ochrony roślin na zboża jare

Ochrona zbóż jarych przebiega podobnie jak w przypadku ozimin. Agrii proponuje skuteczne środki ochrony roślin, zalecane do ochrony zarówno upraw zbóż jarych, jak i ozimych. W naszej ofercie dostępne są herbicydy, fungicydy i insektycydy, cechujące się bezpieczeństwem dla uprawy, dzięki ich selektywnemu działaniu na uprawy.

Nawożenie zbóż jarych

Zboża jare w przeciwieństwie do ozimin mają mniej czasu na zbudowanie plonu, dlatego tak istotne jest zapewnienie im optymalnych warunków już od samego początku. Aby osiągnąć ten cel, kluczowe jest odpowiednie nawożenie.

W uprawie zbóż jarych najczęściej stosuje się nawozy NPK w dawkach dopasowanych indywidualnie do potrzeb danej rośliny. Fosfor i potas zazwyczaj aplikuje się przedsiewnie, a azot w 2 dawkach dzielonych. Jedynie jęczmień browarny stanowi wyjątek – wszystkie nawozy aplikuje się przedsiewnie. Z mikroelementów najważniejszymi pierwiastkami są magnez i siarka.

Zboże jare do siewu – kwalifikowany materiał siewny

Odpowiedni dobór gatunku i odmiany zboża jarego do warunków glebowych i klimatycznych pozwala uzyskać dobry bilans ekonomiczny. Z reguły zboża jare wymagają mniejszych nakładów pracy i finansów niż oziminy. Jednocześnie zawsze powinno się wybierać kwalifikowany materiał siewny pochodzący od sprawdzonych producentów. Pozwala to zminimalizować ryzyko potencjalnych strat spowodowanych m.in.: przez choroby.