Środki ochrony roślin

Podział środków ochrony roślin pod względem stosowania

Środki ochrony roślin (pestycydy) to szeroka grupa, która obejmuje produkty o różnorodnym zastosowaniu. W produkcji rolniczej najczęściej wykorzystuje się:

• Herbicydy – to preparaty służące do zwalczania chwastów. Środki chwastobójcze dzieli się na totalne oraz selektywne. Pierwsze niszczą każdą zieleń, z którą mają kontakt, drugie wykorzystuje się do zwalczania określonej grupy chwastów, np. jedno- lub dwuliściennych.
• Fungicydy – to preparaty grzybobójcze, wykorzystywane do zwalczania różnorodnych patogenów: grzybów, a także organizmów grzybopodobnych. Środki grzybobójcze mają działanie kontaktowe, wgłębne i układowe. Fungicydy kontaktowe działają powierzchniowo i najczęściej służą do stosowania zapobiegawczego. Fungicydy wgłębne przenikają do wnętrza tkanek, ale nie przemieszczają się wewnątrz rośliny. Bardziej mobilne substancje aktywne, np. transportowane w wiązkach przewodzących to domena fungicydów układowych. Dlatego zazwyczaj jest to najskuteczniejsza grupa.
• Insektycydy – to szeroka grupa preparatów służąca do zwalczania owadów. W praktyce pod tą nazwą kryją się nie tylko środki przeciw szkodnikom roślin, lecz także przeciw insektom domowym czy gospodarczym, np. karaluchom. Ochrona roślin obejmuje także preparaty na roztocza, ślimaki, chorobotwórcze nicienie czy gryzonie.
• Regulatory wzrostu – zawierają różnorodne substancje, np. auksyny, cytokininy, które regulują rozwój roślin i usprawniają procesy biologiczne. Duża grupa produktów służy do zapobiegania wyleganiu zbóż czy innych roślin o dużym znaczeniu gospodarczym, np. rzepaku.

Warto również wspomnieć, że środki ochrony roślin mogą mieć różną formę – od koncentratu po granulat.

Preparaty ochronne – dobór względem metody zwalczania

W większości przypadków w uprawach komercyjnych stosuje się tradycyjne, chemiczne środki ochrony roślin. Są najskuteczniejsze, najszybciej bowiem dają efekt. Dzięki właściwemu stosowaniu, zgodnie z BHP i zaleceniami producentów, ogranicza się szkodliwość dla środowiska naturalnego. Coraz większe znaczenie mają ekologiczne środki ochrony roślin. Zawierają substancje pochodzenia naturalnego, np. wyciągi z grejpfruta czy czosnku. Ekologiczne opryski często stosuje się zapobiegawczo. Dobrą efektywnością charakteryzuje się także biologiczna ochrona roślin. Polega na wprowadzaniu do upraw organizmów, które nie szkodzą roślinom, natomiast zwalczają szkodniki lub patogeny. Przykłady to m.in. dobroczynek szklarniowy czy pasożytnicze gatunki nicieni.

Ochrona roślin – jak stosować pestycydy?

Odpowiednie środki ochrony roślin dopasowane do rodzaju produkcji i zaistniałego problemu, a także stosowanie dobrej praktyki rolniczej ogranicza kosztowność zabiegów ochronnych, a przy tym szkodliwość dla środowiska naturalnego. Jednocześnie aplikowanie pestycydów jest wtedy bezpieczne dla człowieka.

Poniżej przedstawiamy główne zasady stosowania ŚOR.

• Zawsze należy stosować dawki zalecane przez producenta. Zbyt słabe, tj. nadmiernie rozcieńczone mogą nie zadziałać, a zbyt stężone to zazwyczaj niepotrzebny wydatek.
• Większość zabiegów z użyciem ŚOR zaleca się wykonywać rano lub wieczorem, poza okresem aktywności zapylaczy i w umiarkowanych temperaturach. Oczywiście należy uwzględnić zakres temperatur, w której dana substancja aktywnie czynna jest skuteczna. Chemiczne czy ekologiczne opryski nie mogą być wykonywane w okresie prażącego słońca, gdyż w ten sposób można doprowadzić do poparzenia roślin. Krople wody zalegające na liściach czy kwiatach działają jak soczewki skupiające światło. Mogą spowodować szkody.
• Niektóre środki ochrony roślin można mieszać z nawozami.
• Zabiegi wykonuje się w ochronnym ubraniu, masce i okularach. Pierwszym działaniem przy kontakcie substancji aktywnej ze skórą czy błonami śluzowymi jest dokładne przepłukanie wodą.
• W przypadku uprawy roślin jadalnych zawsze należy przestrzegać okresu karencji. To minimalny czas, jaki musi upłynąć od ostatniego zabiegu ochronnego, do zbioru. Środków ochrony roślin nie można aplikować zbyt późno.
• Środki ochrony roślin zaleca się stosować naprzemiennie, tj. wybierać takie, które zawierają substancje aktywne należące do innych grup, niż te poprzednio użyte. Ograniczy to ryzyko wytwarzania mechanizmów odpornościowych przez chwasty, patogeny czy szkodniki.

Środki ochrony roślin to konieczność w każdej uprawie komercyjnej. Najwięcej uwagi poświęca się właśnie na rozwiązywanie różnorodnych problemów – od zachwaszczenia, porażenia chorobami grzybowymi po żarłoczne owady czy roztocza.