Nawozy dolistne

Co to są nawozy dolistne?

Nawozy dolistne stosuje się na liście roślin. Zawierają składniki odżywcze, takie jak azot (N), fosfor (P), potas (K) oraz mikroelementy. Zastosowanie nawozów dolistnych umożliwia szybkie dostarczenie roślinom składników pokarmowych, co jest szczególnie korzystne, gdy roślina potrzebuje natychmiastowego wsparcia w trakcie wzrostu lub ma niedobory składników odżywczych. Nawozy dolistne powinno stosować się prewencyjnie.

Podział nawozów dolistnych

Nawozy stymulujące wzrost

Nawozy stymulujące wzrost w różnorodny sposób wspierają uprawę roślin, zależnie od rodzaju i składu. Przede wszystkim dostarczają substancji odżywczych, które przyspieszają rozwój czy pobudzają kwitnienie roślin.

Nawozy stymulujące odporność

Kluczem do uzyskania wysokich plonów dobrej jakości, niezależnie od rodzaju uprawy, jest utrzymanie wysokiej kondycji roślin i wspieranie ich naturalnych mechanizmów odporności np. poprzez nawożenie dolistne. Dzięki temu rośliny lepiej radzą sobie ze stresem spowodowanym niekorzystnymi warunkami, co sprzyja harmonijnemu rozwojowi i ogranicza potencjalne straty w przypadku pojawienia się agrofagów.

Nawozy zawiesinowe

Nawozy zawiesinowe zawierają zarówno składniki pokarmowe całkowicie rozpuszczone w roztworze wodnym, jak i substancje w postaci drobnokrystalicznej, zawieszone w nawozie.

Nawozy płynne

Nawozy dolistne w płynie to wygodne rozwiązanie, pozwalające na łatwe przygotowanie roztworu wodnego i prostą aplikację. 

Nawozy krystaliczne

Nawozy dolistne krystaliczne występują w postaci granulek lub ziaren, przeznaczonych do rozpuszczania w wodzie. Umożliwiają uzyskanie większych stężeń substancji pokarmowych.

Nawóz dolistny wieloskładnikowy, a jednoskładnikowy

Nawozy wieloskładnikowe zazwyczaj dostarczają azot (N), fosfor (P) i potas (K) w zmiennych proporcjach wraz z mikroelementami, podczas gdy nawóz jednoskładnikowy zawiera tylko jeden składnik mineralny, umożliwiając stworzenie mieszaniny idealnie dopasowanej do potrzeb uprawy.

Jak działają nawozy dolistne?

Nawożenie dolistne ma największe znaczenie w uprawach profesjonalnych. W ten sposób zazwyczaj wspomaga się, zwiększa odporność i chroni przed skutkami niedoborów drzewa owocowe, krzewy owocowe czy warzywa. Oczywiście dotyczy to także upraw rolniczych, np. zbóż, rzepaku, kukurydzy i buraków. W końcu rozwój roślin determinuje czynnik, którego brakuje najbardziej, w tym poszczególne składniki pokarmowe. Ich brak powoduje zaburzenia rozwoju, co znacząco przyczynia się do zmniejszenia wysokości, a nierzadko także jakości plonu.

Nawóz dolistny na oznaki niedoboru – jak rozpoznawać objawy?

Niedobór składników pokarmowych skutkuje słabszą kondycją roślin i tym samym gorszymi wynikami, co ma przełożenie ekonomiczne. Najlepszym przykładem jest brak wapnia u pomidora, co powoduje znamienną, często występującą chorobę – suchą zgniliznę wierzchołkową owoców. Ponadto to warzywo ma duże zapotrzebowanie na bor, który warto aplikować właśnie dolistnie. Niedobory pierwiastków mogą nieco różnić się objawami u różnych roślin, ale często mają cechy wspólne. Przykłady:

• Objawy niedoboru potasu – chloroza liści widoczna na brzegach, więdnięcie roślin, pogorszenie smaku u wielu warzyw (np. cukinii), zahamowanie wzrostu.
• Objawy niedoboru fosforu – spowolnienie wzrostu, gnicie końcówek liści, słabe kwitnienie i wykształcanie owoców, charakterystyczne fioletowawe zabarwienie liści i pędów (lub fioletowy połysk).
• Objawy niedoboru azotu – słaby wzrost, rośliny są wątłe i bladozielone. Najstarsze liście żółkną i przedwcześnie usychają. Blaszki liściowe są drobniejsze.
• Objawy niedoboru boru – obumieranie stożków wzrostu, utrata zdolności wytwarzania kwiatów, zniekształcanie zawiązków.
• Objawy niedoboru miedzi – liście są węższe, skręcają się i usychają. U zbóż kłosy nie wypełniają się ziarnem. Drzewa owocowe mają karłowate, skrócone pędy boczne.

Stosowanie nawozów dolistnych

Jak aplikować nawóz dolistny?

Nawóz dolistny aplikuje się przy użyciu opryskiwacza lub aplikatora. Istotna jest precyzja. Aby zabieg był w pełni efektywny, ciecz z nawozem powinna być dokładnie rozprowadzona na powierzchni liści.

Zamgławianie po zabiegu podnosi efektywność przez wydłużenie okresu pobierania składników pokarmowych. Skuteczność poprawia się także przez stosowanie zwilżaczy (surfakantów), zmniejszających napięcie powierzchniowe. Zaleca się sprawdzać odczyn roztworu. Najlepsze pH (wysoka przyswajalność składników pokarmowych) oscyluje w granicach 5.0 (+- 0,5).

Zabieg wykonuje się wyłącznie roztworem, w którym nawóz dolistny został w pełni rozpuszczony.

Jak często nawozić dolistnie?

Częstotliwość nawożenia dolistnego powinna być dostosowana do zapotrzebowania roślin na konkretne składniki, z uwzględnieniem zaleceń producenta.

Kiedy stosować nawozy dolistne?

Nawozy dolistne stosuje się zazwyczaj w dwóch sytuacjach – zapobiegawczo w okresach największego zapotrzebowania roślin na składniki pokarmowe oraz interwencyjnie przy wystąpieniu oznak niedoboru konkretnego pierwiastka. Pierwszy przypadek często przypada na fazę dojrzewania owoców.

Nawożenie dolistne jesienią

Jesienne nawożenie dolistne nie powinno uwzględniać dostarczania azotu. Najważniejszymi pierwiastkami w tym okresie są potas i fosfor, które pozytywnie wpływają na zimotrwałość roślin.

Nawożenie dolistne wiosną

Wiosną należy postawić na dolistne nawozy azotowe. Azot jest odpowiedzialny za budowanie plonu, dlatego tak ważne, by zapewnić roślinom do niego dostęp na początkowym etapie wzrostu.

O jakiej porze dnia stosować nawożenie dolistne?

Nawozy dolistne powinno się aplikować o poranku lub późnym popołudniem, w warunkach zwiększonej wilgotności i umiarkowanej temperatury. Zwiększa to tolerancję roślin na czynniki zewnętrzne. Przy niskiej wilgotności komórki roślinne są gorzej uwodnione, co może powodować stres fizjologiczny. Natomiast traktowanie roślin wodą (z nawozem czy ŚOR) w godzinach „prażącego słońca” może spowodować występowanie oparzeń.

Nawozy dolistne – temperatura stosowania

Oprysk dolistny w miarę możliwości wykonuje się przy bezwietrznej pogodzie w temperaturze ok. 15–16°C. Zbyt wysoka temperatura i niska wilgotność podczas zabiegu może spowodować odparowanie nawozu, nim zostanie zaabsorbowany przez liście, natomiast zbyt niska temperatura upośledza zdolność roślin do jego przyjmowania.

Jak długo działa nawóz dolistny?

Nawozy dolistne, w przeciwieństwie do nawozów doglebowych, charakteryzują się niemal natychmiastowym działaniem. Należy je traktować jako doraźne wsparcie roślin, którego efekty można zauważyć po krótkim czasie od zastosowania.

Czy nawozy dolistne można mieszać ze środkami ochrony roślin?

Nawożenie dolistne zbóż czy każdych innych grup można łączyć ze środkami ochrony roślin. W tym wypadku istotna jest „kompatybilność” nawozów i pestycydów. Wcześniej wykonuje się tzw. „test słoikowy”. Warto szerzej zapoznać się z tym tematem.

Po jakim czasie działają nawozy dolistne?

Nawozy dolistne działają znacznie szybciej niż nawozy doglebowe, natomiast szybkość wchłaniania poszczególnych nawozów dolistnych może być różna.

Czy można pryskać odżywką po deszczu?

Nawożenia dolistnego nie powinno się wykonywać przed zapowiadanymi opadami deszczu, natomiast wykonanie zabiegu po opadach nie wpłynie istotnie na jego skuteczność.

Dobór nawozu dolistnego

Główne kryterium wyboru to oczywiście skład nawozu, który powinien być dostosowany do potrzeb pokarmowych konkretnego gatunku (z uwzględnieniem zasobności podłoża, np. na podstawie analizy laboratoryjnej oraz wcześniejszych zabiegów).

Oprócz nawożenia dolistnego zazwyczaj wykonuje się również nawożenie doglebowe. Dodatkowo ważna jest forma pierwiastków, która wpływa na łatwość przyswajania oraz czynniki kompensujące – chelat.

Na rynku nawozów można znaleźć różnorodne produkty, które łatwo dopasowuje się do specyfiki danej uprawy. Nie warto kierować się wyłącznie ceną. Dobrze dopasowany nawóz dolistny nie tylko poprawia plonowanie, zapobiega i niweluje niedobory, ale jednocześnie zwiększa odporność roślin. W ofercie Agrii dostępne są nawozy m.in na rzepak, zboża, kukurydzę, buraki, ziemniaki oraz warzywa i owoce.

Dlaczego warto stosować nawozy dolistne?

Nawozy dolistne są przydatne w każdej produkcji rolniczej czy ogrodniczej. Stosuje się je zapobiegawczo, chociaż bardzo często służą do przeciwdziałania oznakom niedoborów pokarmowych. Niedostateczna ilość danego makro- czy mikroelementu powoduje różne negatywne symptomy, np. karłowacenie, chlorozy czy nekrozy. To choroby fizjologiczne, których skutki są odwracalne, o ile zareaguje się na czas (i oczywiście odpowiednio je zdiagnozuje). W tym aspekcie stosowanie nawozów dolistnych ma przewagę nad innymi. Składniki pokarmowe są szybciej wchłaniane przez powierzchnię liści niż w przypadku transportu poprzez korzenie. Pierwiastki pokarmowe mogą niemal od razu zadziałać i to nie tylko w miejscach, w których wystąpiły problemy.

Tradycyjne nawozy doglebowe potrzebują odpowiednich warunków, tj. opadów deszczu i przynajmniej umiarkowanej wilgotności podłoża, aby ulegać rozkładowi i uwalniać składniki pokarmowe. Nawozy dolistne są aplikowane w formie ciekłej, co uniezależnia je od przebiegu pogody. Oczywiście należy unikać wykonywania zabiegów tuż przed prognozowanymi deszczami, by nie zostały zbyt szybko zmyte (przed wchłonięciem). Jednocześnie warto stosować zwilżacze, które zmniejszają napięcie powierzchniowe wody. Dzięki temu roztwór lepiej rozprowadza się i tym samym zużywa się mniej wody. Nie dochodzi do wzajemnego unieczynniania pierwiastków, co przy niewłaściwym, mało zrównoważonym nawożeniu doglebowym bywa problemem. Niektóre nawozy dolistne można łączyć ze środkami ochrony roślin.

Nawozy dolistne – substancje odżywcze

Nawozy dolistne zazwyczaj zawierają kilka składników pokarmowych. Dobiera się je względem potrzeb, np. po oszacowaniu, czego brakuje roślinom uprawianym na plantacji. Nawozy dolistne stosuje się faktycznie w każdej komercyjnej produkcji. Ograniczają problemy w uprawie zbóż, kukurydzy, rzepaku, roślin okopowych, warzyw, drzew czy krzewów owocowych. Pod względem zastosowania nie ma więc ograniczeń. Dolistne nawozy bardzo często zawierają wartościowe mikroelementy. To składniki śladowo pobierane przez rośliny, nie można jednak bagatelizować ich roli. Przykłady wpływu poszczególnych mikroelementów na rośliny:

• Bor (B) – pierwiastek odpowiada m.in. za budowę ścian komórkowych, dlatego wpływa nie tylko na rozwój, ale także odporność roślin. Niedobór osłabia wzrost, zmniejsza jakość plonu, prowadzi do łamliwości, przedwczesnego opadania owoców (i pękania). Zazwyczaj gleby ciężkie są bogate w bor. Problem występuje na glebach lżejszych.
• Mangan (Mn) – pomimo że gleby raczej nie są ubogie w ten pierwiastek, w uprawach profesjonalnych często pojawiają się oznaki niedoboru. Większe ryzyko wystąpienia takich sytuacji zachodzi na glebach suchych i w czasie długotrwałych susz. Rozwiązaniem jest stosowanie nawozów dolistnych. Niedobór manganu ogranicza wzrost części nadziemnej i podziemnej (słabe korzenie). Często występują nekrozy. U młodych liści mogą pojawić się żółte przebarwienia pomiędzy nerwami. Rośliny są bardziej narażone na wystąpienie szarej pleśni.
• Cynk (Zn) – bierze udział w wielu procesach zachodzących u roślin, zwiększa odporność i poprawia ich zdrowotność, poprawia pobieranie azotu. Niedobór cynku powoduje karłowatość liści, chlorozy i zaburzenia wzrostu. Nietypowe symptomy występują u winorośli, która reaguje tworzeniem bujnych pędów bocznych, ale z bardzo małymi gronami.
• Krzem (SI) – to niedoceniany pierwiastek, który ma ogromne znaczenie dla utrzymania dobrej odporności roślin. Ogranicza wnikanie patogenów przez ściany komórkowe, zmniejsza podatność na szkodniki. Oprócz tego usprawnia proces fotosyntezy. Pomimo wysokiej zawartości w glebie rośliny słabo go pobierają przez korzenie.
• Tytan (Ti) – zastosowanie nawozów dolistnych z tym pierwiastkiem zwiększa syntezę chlorofilu, intensywność fotosyntezy i aktywność enzymów. Mikroelement pewni ważną rolę u roślin po wystąpieniu czynników stresotwórczych, np. powstałych na skutek niskich temperatur. Ponadto stymuluje zapylanie roślin (większa witalność pyłku) i odporność na choroby.

Czy nawozy dolistne są skuteczne?

Skuteczność nawozów dolistnych jest uzależniona od tego, czy są odpowiednio dopasowane do warunków uprawy i jej wymagań pokarmowych.

Bezpieczeństwo nawożenia dolistnego

Nawożenie dolistne jest stosunkowo bezpieczną metodą dostarczania składników pokarmowych, o ile jest przeprowadzane zgodnie z zaleceniami producenta oraz przestrzegane są odpowiednie środki ostrożności. Przede wszystkim należy przestrzegać dawkowania, terminów przydatności oraz stosować środki ochronne podczas zabiegu.

Producent nawozów dolistnych Agrii 

Agrii oferuje szeroki wybór nawozów dolistnych, które zawierają różne składniki odżywcze, takie jak azot, fosfor, potas oraz mikroelementy. Produkty te są dostosowane do różnych rodzajów roślin i ich potrzeb w trakcie różnych faz wzrostu.

Bibliografia

• Kedzierski, M. (1999). Nawozy dolistne. Pilski Informator Rolniczy, (06), 3-4.
• Sztuder, H., & Swierczewska, M. (2004). Wplyw dolistnego stosowania nawozow mikroelementowych na wielkosc i jakosc plonu wybranych zboz. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 502(1), 357-362.
• Buczek, J., Tobiasz-Salach, R., & Bobrecka-Jamro, D. (2012). Wpływ nawożenia dolistnego i zmniejszonych dawek herbicydu na plon i cechy jakościowe ziarna pszenicy ozimej. Fragm. Agron, 29(1), 7-15.
• Dyki, B. (2017). Nawozy dolistne. Działkowiec, (06).
• Szewczuk, C. , & Sugier, D. (2009). Ogolna charakterystyka i podzial nawozow dolistnych oferowanych na polskim rynku. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio E. Agricultura, 64(1), 29-36.
• Jablonski, K. (1998). Nawozy dolistne w uprawie ziemniakow. Poradnik Gospodarski, (06), 25-26.
• Trawczyński, C. (2014). Zastosowanie makro-i mikroelementowych nawozów chelatowych w dolistnym dokarmianiu ziemniaka. Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, (271), 65-77.
• Kocoń, A. (2009). Efektywność dolistnego dokarmiania pszenicy i rzepaku ozimego wybranymi nawozami w warunkach optymalnego nawożenia i wilgotności gleby. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio E. Agricultura, 64(2), 23-28.
• Jarecki, W. (2021). Reakcja pszenicy zwyczajnej ozimej na dolistne nawożenie. Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, (294), 73-81.
• Gorski, D. (2019). Dolistne dokarmianie buraka cukrowego mikroelementami. Poradnik Plantatora Buraka Cukrowego, (2).
• Sikorska, A., & Gugala, M. (2020). Ekonomiczne aspekty dokarmiania dolistnego w uprawie rzepaku ozimego (Brassica napus L.). Agronomy Science, 75(3).
• Kopaczel-Radziulewicz, M. (2020). Nawożenie dolistne buraka efektywniejsze niż doglebowe. Tygodnik Poradnik Rolniczy, (23 [837]).