Choroby grzybowe rzepaku są czynnikiem, który w znacznym stopniu może wpłynąć na wysokość plonu. Dlatego zapewnienie rzepakowi skutecznej ochrony fungicydowej jest zadaniem, do którego plantatorzy słusznie przywiązują ogromną wagę. Przyjrzyjmy się zatem wiosennym zagrożeniom czyhającym na te rośliny i sposobom na ich zwalczanie.

Choroby grzybowe rzepaku występujące wiosną

Lista patogenów chorobotwórczych atakujących rzepak wiosną jest długa, a intensywność występowania poszczególnych chorób zmienia się co sezon. Presja agrofagów zależy też od rejonu uprawy czy nawet konkretnego stanowiska. Dlatego prowadzenie lustracji polowych i poszukiwanie objawów infekcji, należy zawsze traktować indywidualnie, gdyż nawet sprawcy rzadko spotykanych chorób mogą wyrządzić znaczące szkody na naszym polu. Jednak z pewnością należy być wyczulonym na powszechnie występujące grzyby wywołujące choroby poniżej wspomniane.

Zgnilizna twardzikowa

Zgnilizna twardzikowa w sprzyjających warunkach i przy braku ochrony może odpowiadać nawet za 70% strat w plonie. Do tego występuje powszechnie we wszystkich rejonach uprawy rzepaku w Polsce. Jej pierwsze objawy, w postaci szarobiałych plam na łodygach i bocznych rozgałęzieniach, możemy zaobserwować na początku kwitnienia rzepaku.

Czerń krzyżowych

Czerń krzyżowych, nazywana też alternariozą, jest chorobą, która atakuje rzepak już jesienią. W wydaniu wiosennym objawy czerni krzyżowych możemy zauważyć na łuszczynach od fazy opadania pierwszych płatków. Są to drobne czarne plamki w żółtych obwódkach. Czerń krzyżowych ogranicza wypełnienie nasion oraz powoduje otwieranie łuszczyn i osypywanie się nasion, co może stanowić znaczący uszczerbek dla plonu.

Sucha zgnilizna kapustnych

Sucha zgnilizna kapustnych to choroba, której objawy możemy zauważyć, rozcinając szyjkę korzeniową w fazie wydłużania pędu głównego. Są nimi brunatne, widoczne na przekroju wzdłużnym, plamy. Początkowo są mokre, z czasem suche. Rozwijająca się choroba odcina dopływ wody i składników pokarmowych do roślin w okresie kwitnienia i dojrzewania.   

Szara pleśń

Sprawca szarej pleśni atakuje rzepak już od pierwszych faz rozwojowych, co ogranicza powierzchnię asymilacyjną liści i utrudnia przezimowanie. Wiosną szara pleśń oprócz liści atakuje też łodygi i łuszczyny. Symptomem tej choroby są wodniste, plamy o nieregularnych kształtach, często pokryte szarym nalotem grzybni. W tych miejscach rośliny szybko gniją. Objawy mogą pojawić się także wewnątrz łodygi czy w szyjce korzeniowej szczególnie w przypadku roślin uszkodzonych przez mróz. 

Mączniak rzekomy kapustnych

Sprawca mączniaka rzekomego kapustnych, grzybopodobny patogen Hyaloperonospora parasitica atakuje rzepak jeszcze przed okresem zimowego spoczynku, ale pozostaje groźny aż do pełnej dojrzałości roślin. Infekcjom sprzyja duża wilgotność połączona z chłodami. Objawami są żółte, purpurowe lub brunatne plamy o nieregularnym kształcie na powierzchni liści. Z kolei na spodzie liści można zauważyć szarobiałe zarodniki konidialne. W wyniku zamierania liści zmniejsza się powierzchnia asymilacyjna roślin, co ogranicza plonowanie. W późniejszych fazach rozwojowych symptomy mączniaka rzekomego znajdziemy też na łuszczynach. 

Jak chronić rzepak przed chorobami grzybowymi?

Wspomniane wyżej agrofagi to choroby rzepaku najczęściej występujące wiosną. Jednak warto pamiętać także o rzadziej pojawiających się zagrożeniach, gdyż niezwalczane, nie tylko uszczuplą nasz plon, ale także będą się rozprzestrzeniały i zyskiwały na znaczeniu. W tym gronie warto wymienić choćby: cylindrosporiozę rzepaku, werticiliozę, białą plamistość liści rzepaku czy zgniliznę rzepaku.

Do działań prewencyjnych należy zaliczyć zachowanie prawidłowego zmianowania i właściwie prowadzone prace uprawowe, ze szczególnym uwzględnieniem zagospodarowania resztek pożniwnych w sposób umożliwiający ich szybką mineralizację. Jednak kluczowym sposobem walki z chorobami rzepaku są zabiegi fungicydowe.

Kiedy zastosować fungicydy na rzepak?

Dla ochrony fungicydowej rzepaku bardzo ważny jest aspekt zapobiegawczy. Warto pamiętać, że zabezpieczenie roślin środkami grzybobójczymi powinno mieć charakter możliwie ciągły. Stąd powszechnie znana zasada, że lepiej zabieg fungicydowy wykonać zbyt wcześniej, niż się choćby odrobinę spóźnić. Tak strategia pozwala na najlepsze kontrolowanie zagrożeń i minimalizowanie negatywnych skutków infekcji.

Zwalczanie chorób grzybowych rzepaku

Fungicydy na rzepak ozimy wiosną aplikujemy zazwyczaj w sekwencji dwóch lub częściej trzech zabiegów. Preparaty na choroby grzybowe rzepaku możemy zastosować zapobiegawczo i nie warto z tej możliwości rezygnować, czekając na wystąpienie objawów infekcji. Tym niemniej nie zapominajmy o regularnym monitorowaniu plantacji i identyfikowaniu patogenów. Pozwala to zarówno dobierać właściwe środki grzybobójcze na rzepak w bieżącym sezonie, jak i umożliwia zaplanowanie strategii skutecznej ochrony rzepaku przed chorobami w kolejnych latach.

Fungicydy w rzepaku

Zabiegi fungicydowe w uprawie rzepaku często bazują na połączeniu działania grzybobójczego i regulacyjnego substancji czynnych z grupy triazoli. Jednak niezwykle cennym komponentem takich zabiegów jest należąca do strobiluryn azoksystrobina. Substancja ta  oprócz szerokiego spektrum zwalczanych patogenów chorobotwórczych ceniona jest za stymulowanie intensywności procesu fotosyntezy (efekt zieloności).

Fungicydy na rzepak ozimy wiosną

Azoksystrobinę zarejestrowaną do wiosennego zwalczania chorób rzepaku znajdziemy w preparacie Piastun 250 SC. Jest to fungicyd rzepak, który z powodzeniem może być stosowany solo lub w mieszaninach zbiornikowych z triazolami (np.: Helicur 250 EW, Conatra 60EC, Ferten 250 EC).

Pamiętajmy, że środki grzybobójcze na rzepak ozimy należy zawsze dobierać adekwatnie do występujących na plantacji zagrożeń oraz fazy i tempa rozwoju roślin. Fungicydy na rzepak wiosną powinny być też dostosowane do panujących warunków atmosferycznych. Gdyż mają one wpływ zarówno na presję chorób, jak i na skuteczność fungicydów stosowanych wiosną w rzepaku.

Bibliografia

• Brachaczek A., Kaczmarek J., Michalski K., Jędryczka M., Wpływ terminu stosowania fungicydu zawierającego flusilazol na plon i jakość nasion rzepaku ozimego. Rośliny Oleiste - Oilseed Crops. 2011, 32 (2),  s. 167-180. 
• Danielewicz J., Zwalczanie chorób rzepaku wczesną wiosną i regulacja pokroju roślin za pomocą fungicydów. Nowoczesna Uprawa. 2016, 03, s. 56. 
• Kaczmarek J., Brachaczek A., Jędryczka M., Wpływ terminu stosowania fungicydu zawierającego flusilazol na skuteczność ochrony rzepaku ozimego przed suchą zgnilizną kapustnych. Rośliny Oleiste - Oilseed Crops. 2011, 32 (2), s. 153-166. 
• Konieczny W., Leczenie rzepaku wiosną. Farmer. 2012, 04, s. 76-80.
• Korbas M., Wczesnowiosenna ochrona rzepaku. Wiadomości Rolnicze. Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie. 2013, 03, s. 28-29.
• Mączyńska A., Głazek M., Krzyzińska B., Banachowska J., Porażenie przez grzyby chorobotwórcze roślin rzepaku ozimego w latach 1999 i 2000. Rośliny Oleiste - Oilseed Crops. 2001, 22 (1), s. 127-138.
• Mączyńska A., Krzyzińska B., Głazek M., Wpływ przedplonu na skuteczność fungicydów w integrowanej ochronie przed chorobami. Progress in Plant Protection. 2012, 52, s. 584-589.
• Perek A., Świerczyńska I., Zwalczanie chorób rzepaku wczesną wiosną - jaki fungicyd zapobiegnie porażeniu suchą zgnilizną? Nowoczesna Uprawa. 2016, 02, s. 48-49.