Ochrona fungicydowa zbóż jarych i ozimych to zagadnienie niezwykle złożone, ale i szalenie ważne. Skuteczność tego typu zabiegów decyduje bowiem zarówno o wysokości, jak i jakości plonu. Przypomnijmy zatem najważniejsze kwestie dotyczące chorób i środków grzybobójczych na zboża.

Ochrona fungicydowa zbóż

Ochrona zbóż przed chorobami grzybowymi jest nieodzownym elementem współczesnego rolnictwa. Stosowanie fungicydów wymaga wiedzy pozwalającej na prawidłową identyfikację zagrożeń, wybór właściwego terminu wykonania zabiegu i wreszcie na sięgniecie po odpowiednie środki grzybobójcze.

Fungicydy na zboża na ogół stosujemy 2 lub 3 razy w sezonie, jednak w przypadku zbóż ozimych ochrona fungicydowa niekiedy składa się nawet z czterech zabiegów.

Zabieg T1 w zbożach 

Zazwyczaj jest to pierwszy w sezonie oprysk zbóż fungicydem. Jego zadaniem jest ochrona podstawy źdźbła i dolnych liści przed patogenami chorobotwórczymi. Wybierając fungicyd na T1 w pszenicy czy innych zbożach, poza kwestiami związanymi ze zwalczaniem chorób występujących na plantacji, trzeba wziąć pod uwagę także efektywność środka grzybobójczego w niskich temperaturach. O tej porze roku jest to bowiem wyjątkowo ważny czynnik. 

Oprysk T2 w zbożach

Rolą drugiego zabiegu fungicydowego w zbożach jest zabezpieczenie liścia flagowego i podflagowego. Znaczenie skuteczności tej ochrony jest niebagatelne, gdyż liście te stanowią lwią część powierzchni asymilacyjnej. Od ich zdrowotności, i co za tym idzie efektywności procesów fizjologicznych, zależy wysokość plonu.

T3 w zbożach

Zabieg T3 w zbożach to ostatni oprysk fungicydowy, który zabezpiecza kłos przed chorobami. Zasadność wykonania trzeciego oprysku grzybobójczego jest zależna od przebiegu pogody i terminów, w jakich wykonaliśmy zabiegi T1 i T2, jednak w intensywnej uprawie pszenicy ozimej zabieg ten na ogół jest standardem. W przypadku niektórych gatunków zbóż z góry zakłada się dwuzabiegową ochronę fungicydową. Jest to podyktowane głównie przez czynniki ekonomiczne, ale znaczenie ma też mniejsza podatność na choroby.

Zabieg T0 w zbożach 

Określenie T0 bywa używane zarówno w odniesieniu do oprysku fungicydowego wykonywanego w zbożach ozimych jesienią, jak i do tzw. wiosennego zabiegu czyszczącego, poprzedzającego T1. Wykonanie oprysku T0 jesienią jak i wiosną jest fakultatywne i zależy od wyniku lustracji plantacji. W przypadku wykonywanego wiosną zabiegu czyszczącego, przy umiarkowanej presji chorób, często rezygnuje się z klasycznych fungicydów na rzecz preparatów miedziowych.

Najgroźniejsze choroby grzybowe zbóż

Lista chorób zbóż jest dość długa i nieco różni się w przypadku poszczególnych gatunków. Różnice w występowaniu patogenów mogą dotyczyć także rejonów uprawy czy wręcz konkretnych stanowisk. Jednak co do zasady kluczowe choroby, przed jakimi zabezpieczmy zboża to:

• pleśń śniegowa,
• mączniak prawdziwy, 
• septoriozy, 
• rdze,
• fuzariozy,
• łamliwość źdźbła,
• rynchosporioza zbóż,
• brunatna plamistość liści,
• czerń kłosów.

Powinniśmy pamiętać, że pierwszym elementem ochrony zbóż przed chorobami grzybowymi jest regularna i drobiazgowa lustracja plantacji i umiejętność identyfikacji symptomów infekcji już na ich najwcześniejszych etapach.

Kiedy stosować fungicydy na zboża ozime i jare?

Ochrona fungicydowa pszenicy i innych gatunków zbóż z jednej strony wymaga obserwacji roślin i wykonywania zabiegów interwencyjnie, po zauważeniu objawów chorób. Z drugiej zaś ma charakter zapobiegawczy. Ten aspekt jest kluczowy dla kondycji roślin, więc i dla ochrony wysokości plonu.

Podstawą skutecznego zabezpieczenia plantacji przed patogenami jest zatem takie rozplanowanie zabiegów fungicydowych, by zapewniały one roślinom nieprzerwaną ochronę. 

Mówi się, że lepiej zastosować środek grzybobójczy na zboża zbyt wcześnie niż spóźnić się z wykonaniem oprysku. Jest w tej opinii dużo prawdy, jednak pamiętajmy, że przyspieszenie jednego zabiegu, w konsekwencji wymusi zmianę terminu kolejnych oprysków. Finalnie więc może oznaczać to konieczność wykonania większej liczby zabiegów, niż pierwotnie zakładaliśmy.

Dlatego zabiegi fungicydowe wykonujmy na podstawie lustracji, wiedzy na temat czasu ochrony, jaki zapewniają stosowane przez nas środki, oraz oceny warunków pogodowych i ich potencjalnego wpływu na intensywność presji patogenów.

Jak prawidłowo wykonać oprysk grzybobójczy na zboże?

Właściwie wykonany oprysk fungicydem zapewnia maksymalną efektywność, dlatego warto pamiętać o podstawowych zasadach.

• Dobierajmy fungicydy na zboża adekwatne do występujących zagrożeń.
• Stosujmy środki grzybobójcze zgodnie z fazami rozwojowymi wskazanymi w etykietach produktów.
• Dopasowujmy fungicydy do panujących temperatur.
• Zadbajmy o odpowiednie parametry wody.

Nie możemy zapominać także o ogólnych zasadach wykonywania oprysków, które dotyczą m.in. pór dnia, siły wiatru i innych warunków atmosferycznych.

Jakie środki grzybobójcze na zboża wybrać?

Jak już wyżej wspominaliśmy, fungicydy dobieramy do zagrożeń, fazy rozwojowej zbóż czy panujących temperatur. Pamiętajmy także o sięganiu po sprawdzone rozwiązania gwarantujące skuteczność ochrony i bezpieczeństwo roślin uprawnych. Jednym z takich produktów jest fungicyd Piastun 250 SC. Można go stosować w uprawie zarówno jarej jak i ozimej formy pszenicy i jęczmienia, a także w ozimym życie i pszenżycie. 

Zawarta w Piastunie 250 SC azoksystrobina to substancja czynna z grupy strobiluryn. Oprócz szerokiego spektrum zwalczanych chorób zapewnia ona tzw. efekt zieloności. To zasługa jej wpływu na fizjologię roślin, który intensyfikuje fotosyntezę, co pomaga w osiąganiu wysokiego plonu.

Bibliografia 

• Byrdy S., Krawiec S., Łaszcz E., Kubis M., Uzasadnienie potrzeby prowadzenia kompleksowej ochrony zbóż. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. 1989, 363, s. 113-119. 
• Głęboczyk B., Pokacka Z., Wyniki zwalczania chorób na pszenicy ozimej opryskiwaniem fungicydami w fazie drugiego kolanka. Prace Naukowe Instytutu Ochrony Roślin. 1983, 25 (2), s. 155-169.
• Goultson G., Spektrum działania oraz wyniki badań szklarniowych i polowych flutriafolu - fungicydu do ochrony zbóż. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. 1988, 317, s. 61-68. 
• Hampel M., Metody zapobiegania odporności grzybów na fungicydy stosowane w uprawie zbóż. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. 1988, 371, s. 81-88.
• Hřivna L., The effect of a fungicide application on the yield and quality of barley grain and malt. Plant Soil Environ. 2003, 49 (10), s. 451-456. 
• Jaczewska A., Jańczak C., Skuteczność działania fungicydów z grupy triazoli w zwalczaniu chorób zbóż. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. 1988, 371, s. 89-97.
• Kaniuczak Z., Ocena ekonomiczna efektywności zwalczania wybranych chorób i szkodników w uprawie jęczmienia jarego. Progress in Plant Protection. 2015, 55 (4), s. 409-416.
• Kaniuczak Z., Skuteczność niektórych fungicydów w zwalczaniu chorób powodowanych przez grzyby i ich wpływ na plon ziarna jęczmienia jarego. Acta Agrobotanica. 2022, 55 (1), s. 119-126. 
• Korbas M., Wczesne zabiegi fungicydowe w zbożach. Raport Rolny. 2011, 03, s. 28-32. 
• Pokacka Z., Mechanizmy działania fungicydów stosowanych do ochrony zbóż przed chorobami. Prace Naukowe Instytutu Ochrony Roślin. 1983, 25 (2), s. 117-134.
• Sawińska Z., Warto wcześniej wykonać zabieg fungicydowy w zbożach. Poradnik Gospodarski. 2011, 06, s. 16.
• Świerczyńska I., Pieczul K., Perek A., Korbas M., Skuteczność fungicydów w ochronie podstawy źdźbła pszenicy ozimej przed grzybami patogenicznymi. Progress in Plant Protection. 2019, 59 (1), s. 62-68. 
• Wachowska U., Goriewa K., Duba A., Charakterystyka grup fungicydów i induktorów odporności stosowanych w ograniczaniu występowania patogenów zbóż. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. 2017, 589, s. 109-121.